Zekat, İslam dininde belirli şartları taşıyan Müslümanlara farz olan mali bir ibadettir. Zekatın farz olması için şu şartların yerine gelmesi gerekir:
- Müslüman Olmak: Zekat, sadece Müslümanlara farzdır.
- Akıl Baliğ Olmak: Zekatın farz olması için kişinin akıl sağlığının yerinde olması ve ergenlik çağına ulaşmış olması gerekir.
- Hür Olmak: Zekatın farz olması için kişinin hür olması gerekir. Kölelere zekat farz değildir.
- Nisap Miktarı Mala Sahip Olmak: Kişinin zekat vermekle yükümlü olabilmesi için, temel ihtiyaçları dışında, dinen belirlenmiş olan nisap miktarı kadar mala sahip olması gerekir. Nisap miktarı, altın, gümüş, para, ticaret malları ve hayvanlar için farklılık gösterir.
- Malın Artıcı (Nâmi) Nitelikte Olması: Zekata tabi malların, kendiliğinden artma veya nema sağlama potansiyeline sahip olması gerekir.
- Malın Üzerinden Bir Yıl Geçmesi (Havlan-ı Havl): Zekata tabi olan malın, nisap miktarını aşması durumunda, üzerinden bir kameri yıl geçmiş olması gerekir. Buna havlan-ı havl denir. Ancak tarım ürünleri ve madenler için bu şart aranmaz; hasat veya çıkarıldıkları anda zekatları verilir.
- Borçlu Olmamak: Zekat verecek kişinin, nisap miktarını aşan malı olsa bile, ödenmesi gereken borçları bu malın tamamını veya büyük bir kısmını kapsıyorsa, zekat vermekle yükümlü değildir.
- Temel İhtiyaçların Dışında Olmak: Zekata tabi olacak malın, kişinin ve ailesinin temel ihtiyaçları (ev, giyim, yiyecek, eğitim, sağlık vb.) dışında olması gerekir.
Bu şartları taşıyan her Müslüman, zekat vermekle yükümlüdür. Zekat, İslam'ın beş temel esasından biridir ve toplumda sosyal adaletin sağlanmasına önemli katkılar sunar.